Verwerkingsopdracht Literatuur of lectuur?

Joe Speedboot: Literatuur of lectuur?

Algemene informatie

Auteur: Tommy Wieringa

Titel: Joe Speedboot

Plaats: Amsterdam

Uitgever: de Bezige Bij

Druk: 2e

Aantal pagina's: 317

Genre

Roman, ontwikkelingsroman

Korte samenvatting

Joe Speedboot is het verhaal over een jongen genaamd Frans Hermans die op jonge leeftijd door een grasmaaier on

geluk in een coma beland. Als Fransje wakker word heeft hij een beperkte capaciteit wat betekend dat hij zijn arm alleen kan gebruiken. ‘Dat is net genoeg om te rukken’, merkte één van zijn oudere broers op. Fransje woont in Lomark samen met zijn vader, moeder en twee broers Sam en Dirk. In de tijd dat hij in coma lag, is er een mysterieuze jongen met een absurde naam Lomark binnen getrokken, Joe Speedboot. Tijdens zijn beperkte ontvankelijkheid voor zijn omgeving heeft Fransje veel gehoord over deze ‘buitenstaander’. Eenmaal tijdens zijn revalidatie begint Fransje weer aan zijn school. Hier zitten op dat moment Christophe Engel, Joe Speedboot en laten ook PJ.

Toen de kermis in het dorp kwam, moesten de twee broers Fransje meenemen naar de kermis. Ze parkeerde Fransje alleen niet op de kermis maar in een leegstaand huis. Waar Joe ineens opdook Fransje hielp. Hij zorgde ervoor dat niemand van de kermis kon genieten en blies het elektriciteitshuisje op. Sindsdien is Fransje gefascineerd door Joe.
Joe is samen met zijn vader en moeder naar Lomark verhuisd. Alhoewel zijn vader de inbouw van het huis niet heeft gered omdat het verhuisbusje in de gevel van Christophes huis reed en dwars door de vooruit vloog. Joe’s vader was direct dood. Zijn moeder en zijn zusje overleefde het ongeluk wel samen met Joe.

Op een gegeven moment kom PJ Eilander in Lomark wonen. Zij komt uit Zuid-Afrika en met zijn vieren maken zij hun school af. Ze nemen ieder hun eigen weg en Fransje ziet hoe de levens van zijn jeugdvrienden ontwikkelen en weer bij elkaar komen.
Zo leert PJ een schrijver kennen waar zij een, dan wel gewelddadige relatie mee aan gaat. De relatie vergaat maar de schrijver houdt er een boek aan over. Hierdoor komt eerst Fransje maar later ook Joe achter het verleden van PJ. De echte naam van Joe is het grote geheim van het verhaal, wat door PJ door haar nieuwsgierigheid en respectloosheid word ontrafeld. Fransje leert zijn enig functionerende lichaamsdeel, zijn arm, te gebruiken als wapen. Net als de samurai zoals hij zegt. 

Literair gewicht

Joe Speedboot. Een levendige roman geschreven door Tommy Wieringa. Een boek om op een regenachtige middag in een maal te verslinden. Met beeldende taal en beschrijven slaagt Wieringa erin om de lezer mee te nemen naar de wereld van Fransje Hermans. Dit taalgebruik zorgt ervoor dat Joe Speedboot onder de literatuur kan worden gerekend. Ook de ontwikkeling van de personages en de gebruikte humor zorgen voor een literair werk. Bijvoorbeeld de humor van de hoofdpersoon, Fransje. Wanneer hij zijn onbereikbare liefde PJ zijn werken laat lezen volgt deze dialoog: ''Je bent de ideale schrijver, je ziet alles en je zegt niets.'' Waarop Fransje het volgende op een papier zet: ''Dat is de definitie van God.''

De misschien wel mooiste zin uit het boek is de volgende:

''Het was het uur dat alles blauw wordt, metalig blauw, wanneer alle kleur uit de dingen terugtrekt en ze blauw en hard en donker maakt voordat ze langzaam wegzinken in de duisternis.''

Wieringa beschrijft niet alleen de zonsondergang zo beeldend, dit soort beelden worden vaker geschetst. Het beeldend schrijven is een belangrijk punt als het aan komt op literatuur of lectuur.

Zulke passages en de scheppende beschrijvingen zorgen voor het totaalplaatje, maar toch ontbreekt er wat aan deze roman. De verhaallijn is simpel, bizar, en de lezer raakt dan ook na een pagina of 100 meer geïnteresseerd in de dialogen en beschrijvingen, dan in hoe het zal aflopen met Joe Speedboot. Of wat zijn echte naam is. Al met al is Joe Speedboot is een vermakelijk boek dat best als literatuur door de beugel kan.

Lectuur                                                                                                          Literatuur

Betoog Romantiek: Snikken en Grimlachjes

Snikken en Grimlachjes door Piet Paaltjens

Wie aan de romantiek denkt, denkt aan François Haverschmidt alias Piet Paaltjens. Men was de verlichting zat en een tegen beweging stond op. De Romantiek was geboren. Waar de Verlichting bol stond van strakke regels en de ratio. Daar ging de Romantiek recht tegenin door het gevoel, de passie en hartstocht.

François Haverschmidt werd geboren op de 14e februari 1835 te Leeuwarden. Zoals zo velen studeerde hij Theologie in Leiden, want dat was de enige studie waar een beurs voor werd gegeven. Opgeleid tot dominee trok hij naar Friesland om in Foudgum te prediken. Friesland was de plek voor hem, en dus vertrok hij enkele jaren later naar Den Helder, om daar zijn vrouw te ontmoeten en te trouwen. Toen hij vertrok naar Schiedam schreef hij daar zijn dichtbundel Snikken en Grimlachjes, maar hij publiceerde het niet onder zijn eigen naam, maar onder de naam Piet Paaltjens. Zijn dichtbundel zit vol met elementen uit de romantiek. De bundel was in zijn tijd al een daverend succes en kende al meerdere drukken. Haverschmidt dacht erg zwart over dingen en toen zijn vrouw overleed, kwam hij daar niet overheen. In 1894 pleegde hij zelfmoord. Door alle romantische invloeden is Snikken en Grimlachjes is representatief voor de literatuur van de romantiek.

Gevoel was een belangrijk element geworden in de Romantiek. De ratio werd verdrongen en er mocht weer op gevoel worden besloten. Zo ook op het gebied van de liefde. Partnerkeuze was redelijk vrij, zeker in vergelijking met de Verlichting, en alhoewel je het verdriet van een gebroken, afgewezen hart riskeerde, stond je gevoel uiten hoog in het vaandel. Haversschmidt gebruikt dit dan ook vaak in zijn gedichten. Een mooi voorbeeld is een klein gedichtje XXXIII:

Mijn hart was toegevroren,

Mijn tranen vloeiden niet meer,

Toen trof mij haar gloeiende blikstraal,

En de wateren ruischten weer.

O ware ik toch verdronken

In den bitterzilten vloed!

In liefdetranen, hoe brak ook,

Te smoren, is honingzoet.

Hier zit mooi het gevoel, de liefde en het uiten van je gevoelens in. Mannen waren geen machines meer, maar konden laten zien wat ze voelden.

Misschien wel het belangrijkste, en zeker het bekendste kenmerk van de Romantiek is het vluchten. Het vluchten uit het nu, uit de bestaande wereld, en soms zelfs uit het leven. Zo ook Haverschmidt. Veel van zijn gedichten gaan over vluchten, zeker in de dood. Dat dit een voorbode bleek voor zijn eigen einde, had niemand op dat moment verwacht. De Zelfmoordenaar is het meest direct geschreven gedicht over de dood. Wel schrijft Haverschmidt dit gedicht met een soort ironie, humor, om zo toch de spot te drijven met het hele idee van vluchten uit de werkelijkheid.

''En meteen zocht zijn blik

Naar een eiketak, dik

Genoeg om zijn lichaam te torsen.

Daarna haalde hij een strop

Uit zijn zak, hing zich op,

En toen kon hij zich niet meer bemorsen.''

Dat laatste regeltje, toont de rare humor van Haveschmidt. In het vers ervoor krijgt de Zelfmoordenaar een paar spetters op zijn jas en daar speelt Haverschmidt handig op in.

Dit element zit in bijna alle gedichten en dat is bijzonder. Waar in de Verlichting alles strak was geregeld, ook de kunst, daar zet Haverschmidt iedereen een hak, door zelfs zijn eigen gedachtegoed te bespotten. Dit was waarschijnlijk een manier voor hem om de romantiek te benadrukken en zijn doemdenken te verlichten.

Snikken en Grimlachjes laat zien te behoren tot de romantische literatuur. De gedichten zitten vol met aanwijsbare elementen van de Romantiek. Gevoel speelt een belangrijke rol, net zoals het vluchten. Haverschmidt vlucht zelf de poëzie in, de kunst dus. Snikken en Grimlachjes is representatief voor de romantiek, omdat het gevoel, passie en vluchten almaar terugkerende thema's zijn in de gedichten van Hamverschmidt. Zijn luchtige schrijfstijl met ironische humor maakt het tot een aangenaam te lezen bundeltje, dat een goed beeld geeft van het gedachtegoed in de 19e eeuw. Een bundel dat op iedere boekenplank te vinden zou moeten zijn.

Willem van Laatum 5A

Verwerkingsopdracht Recensie: Specht en zoon

Het schrijven van een recensie

1. Algemene informatie

   a. Auteur: Willem Jan Otten

      Titel: Specht en zoon

      Jaar van uitgave: 2004, Amsterdam

      Druk: Tiende (Eerste druk februari 2004)

      Aantal Pagina's: 142 bladzijden

  b. Psychologische Roman

  c. Korte samenvatting van de inhoud:

Felix Vincent, een redelijk beroemde portretschilder, krijgt de opdracht van z’n leven. Valery Specht, een steenrijke kunstverzamelaar, verlangt van hem zijn overleden zoon Singer te schilderen. Aan de hand van foto’s en een aantal videobeelden gaat ‘Schepper’ aan het werk. Felix, wordt ‘Schepper’ genoemd doordat het hele verhaal is geschreven vanuit de optiek van het schilderdoek waar Singer op komt te staan. Het is een groot doek, en heeft alle menselijke eigenschappen qua zintuigen. Hij, zo zullen we het doek voor het gemak noemen, is een Zeer Dicht Geweven Vier Maal Universeel Geprepareerd doek van twee bij honderd twintig, hij kostte een vermogen. Het duurt maanden voordat het doek beschilderd wordt en zo leren we Felix, zijn vrouw Lidewij en alle andere mensen die in het atelier van Schepper komen kennen. Tot op het moment dat Specht binnen komt lopen lijdt het doek een passief leven. Maar als dan uiteindelijk wordt besloten door Schepper dat hij het doek wordt waar Singer op wordt gemaakt en gaat hij een actief leven lijden. Door de ogen van het doek worden allerlei gegevens een stuk duidelijker doordat het doek namelijk eerst dingen beschreef door middel van gehoor. Zo kom je erachter hoe het atelier, Schepper en alle andere personen er uit zien.
Bij het schilderen van het doek gaat Schepper Singer identificeren met Tijn, een oud schoolvriendje van hem. Hij geeft Singer de blik van Tijn, en wat nog veel belangrijker is zijn penis. Het is een dopje. Dit is een belangrijk gegeven want door het hele verhaal heen is dit het gespreksonderwerp en het focuspunt van iedereen die het schilderij te zien krijgt, je aandacht wordt er naartoe gezogen. Vanaf het moment dat Schepper de penis te zien kreeg, Tijn liet zijn broek zakken, heeft hij geen contact meer met hem. 
Nadat het doek is beschilderd volgen de gebeurtenissen zich snel op. Zo wordt Lidewij zwanger en je komt erachter dat Specht een liefhebber is van kleine jongens. 
Dit komt het doek te weten door gesprekken tussen Schepper en Minke een journaliste en geheime minnaar van Schepper. De afgesproken datum waarop het doek opgehaald zou worden is dan allang voorbij. Schepper’s geweten begint te knagen. Hij heeft een schilderij gemaakt voor een pedofiel! De enige oplossing die hij ziet is het verbranden van ‘het ding’ zoals hij zijn schilderijen ziet. Op dit moment krijg je als lezer het gevoel dat het verhaal afgelopen is. Maar dit is niet zo. Schepper heeft een foto gemaakt van het schilderij en vanaf dat moment wordt het verhaal vanuit die foto verteld. Schepper steekt de polaroid in zijn zak en gaat daarmee naar de bevalling van zijn zoon. Na de bevalling gaat Schepper een lange fietstocht maken, onder andere naar de plek waar Tijn zijn broek liet zakken, hier huilt hij tranen van alle emoties die mensen kunnen hebben. Thuis gekomen in Nimmerdor, het huis van Schepper en Lidewij, staat daar de wagen van Specht. Specht is doodziek geworden, hij heeft namelijk een ernstige vorm van kanker. Hij weet van het verbranden van het schilderij en geeft Schepper de opdracht hem opnieuw te maken, zodat Singer hem zelf kan zien. Zo komen twee leugens naar boven, Singer is niet dood en Specht houdt echt van zijn zoon en is geen pedofiel.

2. De opdracht

Specht en zoon: over leven en dood

Willem Jan Otten is bekeerd tot het christendom. En dat mag men best weten. Zijn nieuwe boek, Specht en zoon, staat bol van christelijke verwijzingen en levensopvattingen. Specht en zoon, bekroond met de Libris Literatuur Prijs, is een nieuwe aanwinst voor de Nederlandse literatuur. Waar geloof vaak als taboe wordt gezien binnen vele gemeenschappen, daar weet Otten prima tussendoor te manoeuvreren en een sterke roman neer te zetten.

Felix is een groot kunstenaar. En een idealist. Alleen ''echte'' dingen konden worden vereeuwigd door de ''Schepper''. Zo noemt de verteller deze portretschilder. De verteller is een doek. Een schildersdoek. Door de ogen van het doek komt de lezer te weten wat voor intrigerende man Felix is. Felix krijgt de opdracht om voor Specht een portret te maken van zijn overleden zoontje Singer. Dit druist in tegen de natuur van Felix die geen dood schildert. Maar met een hoop geld en wat foto's en filmpjes neemt hij de opdracht aan. De verteller is de uitverkorene, zijn droom wordt werkelijkheid. Waar hij eerst alles op geluid moest doen, krijgt het doek nu de ogen om het atelier te kunnen beschrijven. Felix wordt meegesleurd in een wereld die niet de zijne is, namelijk waar de scheiding tussen leven en dood vervaagd is.

Dood komt overal in het verhaal om de hoek kijken. De lezer voelt op iedere bladzijde het zwaard van Damocles hangen, en schiet dus door het boek heen. Maar Otten heeft het niet zo nadrukkelijk neergezet dat het storend wordt, de dood loert slechts op de achtergrond. Zijn verwekte kind zorgt bijna voor de dood van zijn vrouw, de op sterven zijnde opdrachtgever en Singer, het dode zoontje, dat Felix tot leven moet brengen.

Die almaar dreigende dood had de doodsteek kunnen worden van het verhaal, maar dit werkt eigenlijk alleen verstikkend voor Felix, die zichzelf meer en meer verliest in het verhaal achter zijn portret. De link met een vriendje van vroeger is snel gelegd en al snel wordt Singer meer Tijn. Tijn die zijn penis aan Felix liet zien, waarop Felix hem nooit meer gesproken heeft.

Al deze aspecten zorgen ervoor dat Specht en zoon bomvol zit van emoties en achterliggende verhalen. Met het schilderij als verteller, en het mysterieuze jongetje Singer, levert Otten een werk van hoog niveau af. Hij weet lezers mee te nemen naar een eigen geschepte wereld. Net zoals Felix een jongetje ''schepte''. Niet voor niets noemt het doek hem ook schepper.

Specht en zoon is een intrigerende en vernieuwende roman, die nog te weinig te zien is op de boekenplanken bij de mensen thuis. Een aanrader voor iedereen met een open geest.

Titel: Specht en zoon

Auteur: Willem Jan Otten

Jaar van uitgave: 2005

Jaar eerste uitgave: 2004

Uitgever: G.A. van Oorschot